 | |||||
| |||||
 | |||||
| Provincie |  Noord-Holland | ||||
| Gemeente |  Amsterdam | ||||
| Oppervlakte | 219,33 km² | ||||
| - land | 165,18 km² | ||||
| - water | 53,59 km² | ||||
| Inwoners (30 april 2013) | 801.542[1] (4852 inw/km²) | ||||
| Burgemeester | Eberhard van der Laan(PvdA) | ||||
| Postcode | 1000-1109 | ||||
| Netnummer | 020 | ||||
| Stadsrechten | Kort na 1300 | ||||
| Website | amsterdam.nl | ||||
 | |||||
| Vanaf boven met de klok mee: Amsterdam-Centrum gezien vanaf de OBA, het Vondelpark, het Paleis op de Dam, deAmsterdam ArenA, de replica van de Amsterdam, de verbinding Prinsengracht / Leidsegracht en het Rijksmuseum | |||||
| |||||
Amsterdam is de (titulaire) hoofdstad en, qua inwoners, grootste gemeente van Nederland. De stad, in het Amsterdams ook Mokum genoemd (afkomstig uit het Jiddisch),[2] ligt in de provincie Noord-Holland, aan de monding van de Amstel en aan het IJ.
Amsterdam dankt zijn naam aan de ligging bij een in de 13e eeuw aangelegde dam in de Amstel. De plaats kreeg stadsrechten rond 1300 en groeide in de Gouden Eeuw uit tot een van de grootste handelssteden ter wereld. Bevolkingsgroei leidde vanaf het eind van de 16e eeuw totstadsuitbreidingen, waaronder de grachtengordel, die op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staat en tot dé bezienswaardigheden van de stad behoort. Andere attracties zijn musea, zoals het Rijksmuseum, het Stedelijk Museum en het Van Gogh Museum, het Anne Frank Huis, de Wallen en decoffeeshops. Amsterdam heeft twee universiteiten en telt de meeste nationaliteiten ter wereld.[3][4]
Op 1 Maart 2013 telde de gemeente Amsterdam 801.542 inwoners. Op 1 december 2012 haalde de gemeente voor het eerst sinds de jaren zeventig het inwoneraantal van 800.000.[5] De grootstedelijke agglomeratie telde in januari 2012 ongeveer 1,5 miljoen inwoners[6] en is daarmee qua inwoneraantal de grootste agglomeratie in Nederland. De Metropoolregio Amsterdam, waartoe onder andere Almere, Het Gooi, Haarlem,Zaanstad en Purmerend worden gerekend, heeft ongeveer 2,4 miljoen inwoners.[7] Amsterdam is verder een van de steden in de Randstad. De stad is bestuurlijk onderverdeeld in zeven stadsdelen die weer zijn onderverdeeld in buurten en wijken.
Inhoud[verbergen] |
Geschiedenis[bewerken]
 Zie Geschiedenis van Amsterdam voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De geschiedenis van Amsterdam begint omstreeks het jaar 1000. Toen werd dit moerassige gebied, Aemestelle genoemd, vanuit de Utrechtseregio stukje bij beetje ontgonnen. Vanaf verschillende bestaande veenstromen werden aan weerszijden afwateringssloten gegraven en ontstond een boerengemeenschap van landontginners, zoals ook elders in het veengebied tussen het Gooi en de Hollandse duinen. Toen het veen als gevolg van ontwatering begon in te klinken moestendijken worden aangelegd om het inmiddels lager gelegen land tegen het water te beschermen.[8]
In de 13e eeuw leidde dit tot aanleg van dijken langs de Zuiderzee en het IJ. In de monding van de Amstel werd de dam aangelegd waar Amsterdam zijn naam aan ontleent. Een deel van de Amstel zoals we die nu kennen zou mogelijk gegraven kunnen zijn. Dit werd de basis van een handelsnederzetting die uiteindelijk tot de machtige handelsstad Amsterdam zou uitgroeien. Het stukje rivier buitengaats, het Damrak, was het begin van de Amsterdamse haven. Het water aan de andere kant van de Dam werd het Rokin. Begin 20e eeuw zijn er restanten van die dam aangetroffen op de plek tussen het Nationaal Monument en het gebouw van De Bijenkorf ertegenover. Recente opgravingen hebben veel informatie over de vroegste geschiedenis van de stad aan het licht gebracht.
De oudste vermelding van Amsterdam is in een document van 27 oktober 1275, waarin graaf Floris V de bewoners tolvrijheid verleent. Over de precieze datum waarop Amsterdam stadsrechten verkreeg is onzekerheid, maar een van de mogelijkheden is dat de Utrechtse bisschop Guy van Avesnes de plaats in 1306 stadsrechten heeft verleend. Eigenlijk kan niet meer gezegd worden dan dat het tijdstip kort na 1300 ligt.
Spoedig daarna volgde de tol op bier. De contacten rond de bierhandel met Hamburg waren de springplank voor de Oostzeehandel, het begin van Amsterdam als handelsstad. In de 15e eeuw was Amsterdam gegroeid tot de belangrijkste handelsstad van Holland. Doordat Amsterdam in moerasgebied lag, werden bij uitbreiding van de stad steeds grachten gegraven voor materiaal voor ophoging en om voor voldoende afwatering te zorgen en werden de huizen op een fundering van houten palen gebouwd.
De stad kreeg al snel een traditie van burgerlijk bestuur, met een belangrijke rol voor de vroedschap: een college van vooraanstaande burgers die de meeste bestuurders benoemden.
Het stadsbestuur liep niet voorop bij de opstand tegen Spanje maar sloot zich uiteindelijk in 1578 aan (Alteratie), vooral vanwege handelsbelangen. Na de inname van Antwerpen door de Spanjaarden in 1585 kwamen veel Antwerpenaren, met hun handelsnetwerk, naar Amsterdam. Hun komst en die van Portugese joden speelde een grote rol in wat de Gouden Eeuw van Amsterdam en Holland werd.
De bevolking van Amsterdam nam in die periode snel toe. Omstreeks 1570 telde Amsterdam minder dan 30.000 inwoners, maar in 1622 was dit getal gegroeid tot ruim 100.000. Tegen het einde van de 17e eeuw zou de bevolking zelfs de 200.000 overschrijden. Alleen Londen, Napels en Parijs hadden in die tijd een vergelijkbaar aantal inwoners. Deze bevolkingsgroei maakte een grootschalige uitbreiding van de stad noodzakelijk, waaraan de fraaie, concentrische grachtengordel met zijn koopmanshuizen en pakhuizen te danken is.
.jpg)
.jpg){kind=small}
Daarna vertoonde de groei van de stad een zekere stagnatie. Omstreeks 1683 kwam een einde aan de bouwactiviteit. Aan de oostkant van de Amstel was zoveel grond beschikbaar dat de kavels werden uitgegeven aan liefdadigheidsinstellingen en dePlantage bestemd werd als wandelpark. Vanaf halverwege de 18e eeuw daalde het inwoneraantal weer, om circa 1815 een dieptepunt te bereiken met circa 140.000 inwoners.
In de 19e eeuw was er een langzaam herstel na de periode van neergang daarvoor. In 1825 kwam met het nieuw-gegraven Noordhollandsch Kanaal de nieuwe verbinding met Den Helder tot stand. In 1839 werd het traject Amsterdam-Haarlem geopend als eerste spoorweg van Nederland. Pas omstreeks 1850 begon Amsterdam zich uit te breiden buiten de 17e-eeuwse Singelgracht. Sinds 1876 is het Noordzeekanaal de rechtstreekse verbinding tussen de Amsterdamse haven en de sluizen bij IJmuiden die toegang geven tot de Noordzee.
Met het aanbreken van de industriële revolutie begon een nieuwe periode van expansie. Vernieuwing van de handel, nieuwe industrie en een bevolkingsexplosie die opgevangen werd in de 19e-eeuwse gordel. De bevolking verdubbelde van circa 250.000 omstreeks 1850 tot 510.000 in 1900. De sociale misstanden waar de industriële revolutie mee gepaard ging maakten Amsterdam tot een centrum van de Nederlandsesociaaldemocratie en leidden tot grootschalige stadsuitbreidingen (Plan Zuid, Plan West en AUP). Slechte toestanden onder de arbeiders met lage lonen leidden in 1934 tot het Jordaanoproer waarbij zeven doden vielen.
De Tweede Wereldoorlog kostte aan ongeveer 110.000 Amsterdammers het leven. Van de omvangrijke joodse gemeenschap overleefde het merendeel, ongeveer 75.000 joden, de bezettingstijd niet. De verzetsbeweging was in Amsterdam omvangrijk, en bracht groepen voort als Vrij Nederland en het kunstenaarsverzet met Gerrit van der Veen. Anne Frank dook in de stad onder en schreef er haar wereldberoemde dagboek. Ook de hongerwinter eiste, zoals in heel West-Nederland, een hoge tol in de stad. De fysieke oorlogsschade bleef uiteindelijk beperkt in vergelijking met steden als Rotterdam enDen Haag.
Na de oorlog werd het Algemeen Uitbreidingsplan grotendeels uitgevoerd, zo verrezen de Westelijke Tuinsteden en Buitenveldert. Ook Amsterdam-Noord onderging een grote uitbreiding. Ook de bestaande stad werd veranderd: cityvormingsplannen in de jaren zestig zorgden onder andere voor de aanleg van een metronet, maar kregen vaak ook te maken met verzet, zoals bij de Nieuwmarktrellen in 1975. Een andere vorm van verzet in de jaren zestig werd gevoerd door de anarchistische Provobeweging, die tegen de autoriteiten streden door voornamelijk ludieke acties, zoals happenings rondHet Lieverdje (Spui) en het afsteken van een rookbom tijdens het huwelijk van prinses Beatrix en Claus in maart 1966. In juni van datzelfde jaar vond de bouwvakkersopstand plaats. Bij deze zogenoemde Telegraafrellen vielen een dode en tientallen gewonden, waarop de burgemeester en de hoofdcommissaris van politie moesten aftreden. Rellen braken ook uit op 25 augustus 1970 toen het slaapverbod bij het oorlogsmonument op de Dam inging. Drie dagen lang was het onrustig in de stad met her en der opstootjes, gewonden en vernielingen, waarbij een groep mariniers illegaal optrad tegen vooral alternatieve, langharige jongeren. Later zouden de jongeren en hippies niet meer op de Dam maar in het Vondelpark overnachten.
Op 9 mei 1977 brandde Hotel Polen op het Rokin af, waarbij 33 doden vielen. Ook het pand van boekhandel De Slegte ernaast ging in vlammen op, waardoor een groot aantal waardevolle antiquarische boeken verloren ging. In 1980 vonden herhaaldelijk hevige krakersrellen plaats met als climax hetKroningsoproer op 30 april 1980 ("Geen woning, geen kroning")[9] rondom de plechtigheden inzake de inhuldiging van prinses Beatrix tot nieuwe koningin van Nederland in de Nieuwe Kerk op de Dam. Er waren vooral op en rond het Rokin brandende barricades en er werd fel gevochten tussen de Mobiele Eenheid en relschoppers, waarbij zeker 400 gewonden vielen. Ook in de jaren erna waren er regelmatig krakersrellen, maar wel op kleinere schaal. Vreedzaam was de grote vredesdemonstratie tegen kruisraketten op 21 november 1981 met 400.000 deelnemers. Een soortgelijke betoging in Den Haag op 29 oktober 1983 trok zelfs 550.000 demonstranten - het grootste straatprotest ooit in Nederland.
In de jaren zeventig en tachtig werd in de binnenstad begonnen met stadsvernieuwing en trokken zowel gezinnen als bedrijven de binnenstad uit, op zoek naar meer ruimte. De komst van hoogopgeleide en goed verdienende jongeren in hun plaats versterkte het draagvlak voor horeca en allerlei andere dienstverlenende bedrijvigheid. Vanaf 1984 nam het aantal inwoners na lange tijd weer toe.
De wijk Bijlmermeer werd op 4 oktober 1992 getroffen door een ramp toen een Israëlisch vrachtvliegtuig na het opstijgen op Schiphol twee motoren verloor en zich in een flatgebouw boorde. Hierbij vielen 43 doden. Dezelfde wijk, die voor een groot deel bestond uit honingraatflats, wordt sinds de jaren negentig op grote schaal vernieuwd om de woonomgeving te verbeteren. Een andere vernieuwingsoperatie is de omvorming van hetOostelijk Havengebied van vervallen havengebied tot een moderne woonwijk. Tegelijkertijd breidde de stad zich weer naar buiten uit, met bijvoorbeeld de bouw van de nieuwe wijken De Aker en Nieuw Sloten in het zuidwesten van de stad en, recenter, de ontwikkeling van de wijkIJburg op een zestal kunstmatige eilanden in het IJmeer. Met de start van de bouw van het zakendistrict Zuidas heeft de stad ook een begin gemaakt aan een belangrijke economische stadsuitbreiding.
Geografie[bewerken]
Topografie[bewerken]
Amsterdam ligt in de provincie Noord-Holland, in het westen van Nederland. Het ligt aan de Amstel en het IJ. De haven van Amsterdam is via het Noordzeekanaal verbonden met de Noordzee. De binnenstad is opgesplitst in ongeveer 90 "eilanden" en de gemeente telt 1539 bruggen en viaducten waarvan 252 in de binnenstad.[10] De stad ligt ongeveer 2 meter boven zeeniveau en heeft, net als de omgeving, een zeer vlak landschap, dat in sommige gevallen, zoals bij de Haarlemmermeer en de Beemster, is ontstaan door inpoldering.
Amsterdam is sterk verstedelijkt: op een grondgebied van 219,33 km² - waarvan 165,18 km² land[11] - woonden op 30 april 2013 801.542 mensen.[12] De bevolkingsdichtheid bedraagt daarmee 4852 inwoners per vierkante kilometer land.
Klimaat[bewerken]
Amsterdam ligt in een gebied met een gematigd zeeklimaat, waarbij de weerpatronen sterk worden beïnvloed door de nabijheid van deNoordzee in het westen en de daarmee gepaard gaande noordwestenwinden en stormen. De wintertemperaturen zijn er mild; gemiddeld boven nul, al is vorst niet ongewoon tijdens vlagen van oostelijke of noordoostelijke wind vanuit het Europese binnenland, zoals uitScandinavië, Rusland en zelfs Siberië. De zomers zijn er warm, maar zelden heet.
Er worden regelmatig dagen met grote neerslag waargenomen, maar de jaarlijkse neerslag komt niet boven de 800 mm uit. De meeste neerslag valt als aanhoudende motregen of lichte regen. Tijdens de sporadische westelijke stormen kan echter in één keer een grote hoeveelheid neerslag worden aangevoerd, waarop de pompen rond de stad moeten worden ingezet om het water over te hevelen naar hogere gronden en de zee. De aanwezigheid van veel waterbekkens zorgt ervoor dat bewolkte en vochtige dagen veel voorkomen, met name in de koelere maanden van oktober tot maart.
| Weergemiddelden voor Amsterdam (Schiphol) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Maand | jan | feb | mrt | apr | mei | jun | jul | aug | sep | okt | nov | dec | Jaar |
| hoogste maximum (°C) | 13,9 | 16,6 | 21,1 | 27 | 31,5 | 33,2 | 32,3 | 34,5 | 29,4 | 25,0 | 17,5 | 15,5 | 34,5 |
| gemiddeld maximum (°C) | 5,8 | 6,3 | 9,6 | 13,5 | 17,4 | 19,7 | 22,0 | 22,1 | 18,8 | 14,5 | 9,7 | 6,4 | 13,8 |
| gemiddelde temperatuur (°C) | 3,4 | 3,5 | 6,1 | 9,1 | 12,9 | 15,4 | 17,6 | 17,5 | 14,7 | 11,0 | 7,1 | 4,0 | 10,2 |
| gemiddeld minimum (°C) | 0,8 | 0,5 | 2,6 | 4,6 | 8,2 | 10,8 | 13,0 | 12,8 | 10,6 | 7,5 | 4,2 | 1,5 | 6,4 |
| laagste minimum (°C) | -15,4 | -15 | -11,1 | -4,7 | -1,1 | 2,3 | 5,0 | 5,0 | 2,0 | -3,4 | -6,9 | -14,8 | -15,4 |
| neerslag (mm) | 66,6 | 50,6 | 60,6 | 40,9 | 55,6 | 66,0 | 76,5 | 85,9 | 82,4 | 89,6 | 87,2 | 76,3 | 838,2 |
| bron: klimaatatlas (gemiddelden, 1981-2010) en KNMI (extremen, 1971-2000) | |||||||||||||
Stadsbeeld[bewerken]
De binnenstad van Amsterdam bevindt zich ten zuiden van het IJ. Het oudste gebied van de stad is de Wallen, tegenwoordig beroemd alsprostitutiegebied. Rond de oudste kern ontwikkelde zich in de 17e eeuw in een halvemaansvorm de grachtengordel. Op 1 augustus 2010 werd de grachtengordel geplaatst op de UNESCO Werelderfgoedlijst.[13][14] Daarbuiten liggen de vroegere arbeidersbuurten de Jordaan en De Pijp. Op de grens van het centrum of daarbuiten liggen ook bekende plaatsen als het Museumplein, het Vondelpark en de Plantagebuurt, met de dierentuin Artis. Grote stadsuitbreidingen waren de uitleg van Amsterdam in de 17de eeuw, waarbij de stad in vier fases explosief groeide, en de 19e-eeuwse gordel naar het uitbreidingsplan van Jan Kalff uit 1877. In de jaren 20 van de twintigste eeuw kwam de Amsterdamse School op. In deze bouwstijl wordt bouwkunst gecombineerd met onder meer het expressionisme. Uit deze tijd stammen onder andere het Scheepvaarthuis, De Dageraad, een aantal bruggen en de sociale woningbouw in de Vespuccistraat. Het Algemeen Uitbreidingsplan van Cornelis van Eesteren uit de jaren 30 was de basis voor grootschalige uitbreidingen in westelijke en zuidelijke richting. Door dit uitbreidingsplan kreeg Amsterdam zijn vinger- of scheggenstructuur, waarbij de bebouwde delen in vingervorm uitsteken, afgewisseld door groengebieden. De binnenstad heeft verschillende beschermde stadsgezichten: Binnen de Singelgrachten de Nieuwmarktbuurt.
Ten noorden van het IJ ligt Amsterdam-Noord, een stadsdeel dat verbonden met de rest van de stad door middel van de IJ-veren en enkele tunnels. Een groot deel van dit stadsdeel, Landelijk Noord genaamd, bestaat uit open polderland, waar zich ook nog enkele dorpen bevinden, zoals Durgerdam, Holysloot en Ransdorp.
Groenvoorzieningen vormen 12% van de oppervlakte van Amsterdam en de stad telt circa 400.000 bomen.[15] Bekende parken zijn het Vondelpark en het Oosterpark. Ten zuidwesten van de stad ligt het ruim 1.000 hectare grote[16] Amsterdamse Bos.
Bevolking[bewerken]
Ontwikkeling van het inwonertal[bewerken]
Volgens een persbericht uit juli 2008 zal het inwoneraantal van Amsterdam tot 2025 stijgen met 12,6%.[17] Daarvan uitgaande zou Amsterdam in dat jaar zo'n 845.000 inwoners tellen.
Bevolkingssamenstelling[bewerken]
| Bevolkingssamenstelling van Amsterdam anno 2011[18] | |
|---|---|
| Afkomst | Percentage |
| Autochtonen | 49,7% |
| Allochtonen | 50,3% |
| - aandeel Surinamers | 8,8% |
| - aandeel Marokkanen | 9,1% |
| - aandeel Turken | 5,3% |
| - aandeel Antillianen | 1,5% |
Begin 2012 telde Amsterdam 790.044 inwoners, van wie autochtonen 49,5% uitmaken (in Nederland 79.42%) en allochtonen 50,5% (in Nederland 20.58%). Een groot deel van de bevolking bestaat uit niet-westerse allochtonen: zij vormen 35% van de totale bevolking (in Nederland 11,4%). In 2007 leefde in Amsterdam een wereldwijd recordaantal van 177 verschillende nationaliteiten in de stad, waarvan 64.588 mensen waren ingeschreven met een Marokkaanse, 37.421 met een Turkse, 10.244 met een Britse, 5609 met een Surinaamse en 6670 met een Duitse nationaliteit.[19] In 2010 had 34,9% van de totale bevolking en 52,6% van de minderjarigen een niet-Westerse allochtone achtergrond.[20]
Amsterdam kent van oudsher een gemengde bevolking, in het verleden zijn er vanuit vele landen mensen naar de Nederlandse hoofdstad getrokken:Fransen (hugenoten), (protestantse) Vlamingen en Brabanders en Joden. Zij zochten de tolerantie van de stad, Amsterdam kende al vroeg de vrijheid van godsdienst. Ook kwamen er veel mensen af op de werkgelegenheid die Amsterdam te bieden had: Friezen, Duitsers en Scandinaviërs. Inwoners uit het Duitse Rijk waren van de 15e tot 19e eeuw de grootste groep immigranten in Amsterdam.
Toen China in 1911 een republiek werd, emigreerden veel Chinezen naar het buitenland, waaronder ook Nederland. Veel Chinese scheepslui verbleven in de Amsterdamse Chinatown. Deze Chinatown wordt tot nu toe nog steeds bevolkt door veel Chinezen. De (achter)kleinkinderen van deze eerste Chinese scheepslui zijn van gemengde afkomst en veelal buiten de Chinatown wonend. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkten de meeste Chinese migranten in Chinese restaurants in het Amsterdam Chinatown.
Vanaf 1960 komen de gastarbeiders naar Nederland, ook veel van hen komen in Amsterdam terecht. Rond de onafhankelijkheid van Suriname (1975) kwamen er veel Surinamers in Amsterdam wonen, zij vestigden zich vooral in de Bijlmermeer. Vanaf de jaren tachtig veranderde de stad snel, niet alleen demografisch (kleinere huishoudens, minder gezinnen) maar ook etnisch. Amsterdam is een multiculturele stad geworden door de instroom van veel nieuwe Amsterdammers met een andere etnische achtergrond. Veel autochtone Amsterdammers trokken naar buursteden als Almere, Amstelveen,Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad.
Anno 2008 is ruim 30% van de Amsterdamse bevolking 'niet-westers allochtoon' (tegenover ruim 9% landelijk). Van de kinderen beneden de 18 jaar heeft meer dan de helft geen autochtone ouders. Er is sprake van segregatie: welvarendere mensen wonen vooral in de Grachtengordel, Zuid, de Rivierenbuurt, deJordaan, de opgeknapte delen van Oud-West en het Oostelijk Havengebied. Minder vermogende mensen zijn te vinden in onder andere Bos en Lommer,Overtoomse Veld, de Bijlmer en Amsterdam-Noord. Middengroepen wonen vooral in Buitenveldert, de Staatsliedenbuurt, de Baarsjes, de Indische buurt en het nieuwe IJburg. Kijkend naar het verleden was er in Amsterdam altijd al sprake van segregatie tussen arm en rijk (Centrum versus Jordaan bijvoorbeeld), maar daar is vanaf de jaren tachtig van de 20e eeuw een etnische dimensie bijgekomen.
Minder dan de helft (44 procent) van de inwoners van Amsterdam is in de hoofdstad geboren, zo blijkt uit cijfers over 2006 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). In de binnenstad is een derde Amsterdammer van geboorte. Volgens het CBS zijn de meeste oorspronkelijke Amsterdammers te vinden in de tuindorpen Oostzaan, Nieuwendam en Buiksloot. De laatstgenoemde buurt kan wat dat betreft als het meest Amsterdams worden gezien: Van 80 procent van de bewoners stond de wieg in Mokum.
Religie[bewerken]
Een meerderheid van de Amsterdammers, 56%, verklaarde in 2000 zich niet verwant te voelen aan een kerkgenootschap of religieuze of levensbeschouwelijke stroming. De religies met de meeste aanhang zijn het christendom (17%) en de islam (14%). Bij een onderzoek van het Amsterdamse Bureau voor Onderzoek en Statistiek werd daarbij de verwachting uitgesproken dat de islam vanwege de groei van de Marokkaanse en Turkse bevolking binnen enkele jaren vermoedelijk de grootste godsdienst zou zijn.[21]
In 1578 werd in Amsterdam, relatief laat, de katholieke stadsregering afgezet en sloot de stad zich aan bij de andere Hollandse steden in de Opstand tegen Spanje. De kerken en kapellen kwamen in protestantse handen en katholieken zochten hun toevlucht in schuilkerken of verlieten de stad. Aan het eind van de 16e eeuw en in de 17e eeuw kreeg de stad veel immigranten die andere geloven meebrachten, zoals Sefardische Joden, hugenoten en protestanten uit de Zuidelijke Nederlanden. Amsterdam kende tot in de twintigste eeuw een groot aantal joden, maar de Tweede Wereldoorlog kostte aan een groot deel van hen het leven: 75.000 joden overleefden de oorlogstijd niet. Later in de twintigste eeuw werden door de komst van immigranten uit onder andere Suriname en Afrikaanse landen nieuwe godsdiensten geïntroduceerd, zoals de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme.
Amsterdam is de enige stad in Nederland met een door de Rooms-katholieke Kerk erkende Mariaverschijning. Met deze 'Vrouwe van alle Volkeren' staat de stad in dit opzicht op gelijke hoogte met Mariaoorden als Lourdes en Fatima. De erkenning had plaats in 2002.
Het merendeel van de Amsterdamse scholen is niet-confessioneel (dat wil zeggen voor openbaar of algemeen bijzonder onderwijs), al is het verschil met religieus onderwijs (56% versus 44%) beperkt.[21]
Politiek en bestuur[bewerken]
Landelijk bestuur[bewerken]
Amsterdam is de hoofdstad van Nederland vanaf de tijd van het bestuur van Lodewijk Napoleon over Nederland, dat hem door zijn oudere broer Napoleon I was gegeven in 1806. Als hoofdstad van het nieuwe koninkrijk koos hij Amsterdam uit en na een feestelijke binnenkomst in de stad in een stoet met koetsen, kreeg hij op 20 april 1808 de stadssleutels overhandigd. Deze dag wordt gezien als de eerste dag van Amsterdam als hoofdstad van Nederland. In 1908 werd het honderdjarige jubileum gevierd met een feest van een week lang. In 2008 vergat het stadsbestuur de feestdag in eerste instantie.
Grondwettelijk is Amsterdam pas hoofdstad sinds 1983 bij de grondwetsherziening. Amsterdam is echter geen residentie, aangezien het parlement en de regering in Den Haag gevestigd zijn.
Hoewel Amsterdam de hoofdstad van Nederland is, is het niet de hoofdstad van de provincie Noord-Holland; dat is namelijk Haarlem.
Stadsbestuur[bewerken]
| Zie ook: Amsterdam (gemeente) en Lijst van burgemeesters van Amsterdam |
De Gemeente Amsterdam is sinds de herindeling van de stad vanaf 1 mei 2010 verdeeld in zeven stadsdelen. Voordien waren er veertien stadsdelen, drie bleven ongewijzigd, terwijl de andere fuseerden tot vier nieuwe stadsdelen.[22] De stadsdelen zijn als gemeenten georganiseerd en zijn ook in belangrijke mate autonome gemeenten. In afwijking van het gemeentelijk model hebben de stadsdelen een (door de Raad) gekozen 'burgemeester'. Het havengebied Westpoort wordt centraal door de gemeente bestuurd. Amsterdam maakt deel uit van de plusregio Stadsregio Amsterdam, die 16 gemeenten en ruim 1,3 miljoen inwoners telt. Daarnaast werkt de gemeenten samen met de andere gemeenten in de Noordvleugel van de Randstad in de Metropoolregio Amsterdam.
Amsterdam is een 'linkse' stad, al sinds liberalen als Willem Treub in het bestuur zaten. En al zo'n honderd jaar speelt de sociaaldemocratie een belangrijke rol in het gemeentebestuur met grote namen als Wibaut, De Miranda en Schaefer. Er zijn verder altijd heel wat kiezers links van de SDAP enPvdA geweest, meestal verdeeld over meerdere partijen en het anarchistisch sentiment (Domela rond 1900, Provo in de jaren zestig) is ook altijd sterk geweest.
Amsterdam heeft een traditie van tolerantie. Dat is al zo sinds de regenten in de 17e en 18e eeuw katholieken, joden, afwijkende protestanten en vrijdenkers een voor die tijd ongekende ruimte lieten, met een bijbehorende vrijheid van drukpers. Golven van immigranten hebben zich mede daarom in Amsterdam gevestigd.
Heraldiek[bewerken]
| Zie Wapen van Amsterdam voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het wapen van Amsterdam bestaat uit drie Andreaskruisen, die verticaal onder elkaar staan. Ditzelfde vindt men terug op de Amsterdamse vlag, maar dan liggend. De vlag stond vroeger ook wel bekend als het "Driekruis Rood". Als oorsprong van het wapen van Amsterdam wordt door historici het wapen van de familie Persijn genoemd. Jan Persijn was heer van 'Amstelledamme' van 1280 tot 1282. Na de Tweede Wereldoorlog werd, als hulde aan het verzet van Amsterdammers, het devies 'Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig' aan het wapen toegevoegd, met koninklijke toestemming van toenmaligkoningin Wilhelmina in 1946.
Aangrenzende gemeenten (en plaatsen)[bewerken]
- Zaanstad (Zaandam)
- Oostzaan
- Landsmeer
- Waterland (Broek in Waterland)
- Muiden
- Weesp
- De Ronde Venen (Abcoude)
- Diemen
- Ouder-Amstel (Duivendrecht, Ouderkerk aan de Amstel)
- Amstelveen
- Haarlemmermeer (Badhoevedorp en Zwanenburg)
- Haarlemmerliede en Spaarnwoude (Halfweg)
Stedenbanden[bewerken]
Amsterdam heeft stedenbanden met de volgende steden:
.svg){kind=small}
Economie en werk[bewerken]
Bedrijvigheid[bewerken]
Het algemene beeld dat van Amsterdam geldt is dat van een handelsstad. Al in de Gouden Eeuw ging dat niet zonder industrie (scheepsbouw,bierbrouwerij, touwslagerij, houtzagerij), zakelijke diensten (beurs, verzekeringen, bankwezen), communicatie (uitgeverijen, drukkerijen), wetenschap(Atheneum Illustre, kennisinstituten) en gelegenheidsdiensten (kroegen, theaters en restaurants).
Het is vooral die economische diversiteit die al eeuwenlang de economische kracht van Amsterdam vormt. De ontvankelijkheid voor nieuwigheden (economisch en cultureel klimaat) heeft er voor gezorgd dat Amsterdam de boot van de nieuwe technologie niet heeft gemist en inmiddels een van de wereldhoofdsteden van de ICT-economie is (een op de zeven arbeidsplaatsen zit nu in die sector). Heel passend in de Amsterdamse context gaat dat overigens meer over 'toepassing' dan over 'techniek'.
De hedendaagse creatieve klasse speelt een belangrijke rol in de voortdurende vernieuwing van de Amsterdamse economie. Zij zou dat echter niet kunnen zonder steun van gelegenheidsdiensten en omringende traditionele dienstverlening.
Amsterdam gold in 2008 als de op vijf na belangrijkste zakenstad van Europa, na Londen, Parijs, Frankfurt, Brussel en Barcelona.[24] Op de ranglijst van de duurste steden ter wereld stond Amsterdam in 2008 op de 25e plaats volgens de jaarlijkse Cost of Living Survey uitgevoerd door Mercer Human Resource Consulting,[25] dezelfde plaats als in 2007.
De economische activiteiten in Amsterdam concentreren zich in het stadscentrum, waar ruim 80.000 mensen een baan hebben. Vooral veel advocatenkantoren en banken hebben een vestiging in de grachtengordel of in Amsterdam-Zuid. De laatste jaren worden gekenmerkt door een verschuiving van bedrijven naar perifere locaties als de omgeving van station Sloterdijk, de omgeving van deAmsterdam ArenA, nabij het Amstelstation en de Zuidas. Deze gebieden worden gekenmerkt door hoogbouw. De Zuidas moet uitgroeien tot het tweede centrum van de stad en het nieuwe zakelijk gezicht van Nederland.
Kleinhandel[bewerken]
Veel mensen komen naar Amsterdam om te winkelen, vooral in Amsterdam-Centrum met de bekende Kalverstraat, Nieuwendijk, Leidsestraat,Utrechtsestraat, Magna Plaza en de Negen Straatjes. Verder zijn er verspreid over de stad diverse winkelcentra.
Winkelen in de Kalverstraat is een populair uitje voor mensen van buiten Amsterdam. Vooral op de wekelijkse koopzondag in de binnenstad is de toestroom erg groot. Wekelijks passeren meer dan 900.000 mensen de Kalverstraat. Hierdoor is het de drukste straat van Nederland. De straat wordt gekenmerkt door de populaire winkelketens. De hoge huurprijzen zorgen ervoor dat de stad in 2007 op een (met de Karl Johan Gate in Oslo gedeelde) 21e plaats van duurste winkelstraten ter wereld stond.[26]
In Oud-Zuid bevindt zich de P.C. Hooftstraat, bekend als een van de duurste winkelstraten van Nederland. Er zijn tientallen wereldmerken te vinden in de dure boutiques als Louis Vuitton, Cartier, Chanel en Gucci. De laatste jaren is er een aantal grote namen bijgekomen. Er bestaat nog steeds interesse vanuit andere buitenlandse luxemerken om naar Amsterdam te komen, maar velen van hen willen per se in deze betrekkelijk korte straat waardoor een 'wachtlijst' is ontstaan, en Amsterdam het nog even zonder moet stellen. Wel valt waar te nemen dat de ontwikkeling van de omgeving van de P.C. Hooftstraat in de lift zit.
Er zijn 33 weekmarkten in Amsterdam. Bovendien zijn er enkele dagmarkten, zoals de Albert Cuypmarkt, de Dappermarkt, de Waterloopleinmarkt, de Noordermarkt en de Bloemenmarkt aan hetSingel. Op Koninginnedag vindt de bekende vrijmarkt plaats.
Toerisme[bewerken]
Het toerisme in Amsterdam is belangrijk voor de stad; elk jaar wordt het door zo'n 4,5 miljoen mensen van over de hele wereld bezocht. Hiermee is het de op vier na vaakst bezochte stad van Europa. Ook komen er jaarlijks een kleine 16 miljoen dagjesmensen naar Amsterdam. De stad is weer terug van weggeweest waar het gaat om de populariteit onder Nederlandse jongeren. Onder hen zijn vooral de vele winkels, de horeca en de culturele instellingen en evenementen een reden voor een bezoek.
Enkele van de belangrijkste toeristische trekpleisters van Nederland zijn in Amsterdam te vinden. Zo stond in 2007 een tocht per rondvaartboot door de Amsterdamse grachtengordel met 3,2 miljoen bezoekers als tweede op de lijst van de vaakst bezochte attracties van Nederland. De Efteling stond op de eerste plaats, met slechts 35.000 bezoekers meer. Het Van Gogh Museum is met 1,55 miljoen vierde op deze lijst en tevens het museum met de meeste bezoekers. Ook het Anne Frank Huis (tiende plaats) en het Rijksmuseum (elfde plaats) behoren tot de drukstbezochte attracties. Onder de toeristen zijn voorts de vele andere musea, de coffeeshops, de restaurants en de raamprostitutie op de Wallen ('Red Light District') populair.
De gemeente streeft ernaar een grotere groep cultuurtoeristen en liefhebbers van (moderne) architectuur aan te trekken. De 'Wallen-gerelateerde' attracties dienen hiertoe zo veel mogelijk geconcentreerd te worden. Zo werd een populair stripcafé aan het Damrak onder druk van de gemeente gesloten en zijn bijna alle grotere seksshops buiten het Wallengebied verplaatst.
De grote toevloed van toeristen en dagjesmensen hebben de binnenstad van Amsterdam tot 'openluchtpretpark' gemaakt. Dit wordt door bestuurders niet als het best wenselijk beschouwd en heeft meermalen tot actieplannen geleid. Zo zouden toeristen naar andere locaties in de stad moeten worden gelokt, zoals De Pijp (bijgenaamd het "Quartier Latin van Amsterdam"), het Centrumgebied Zuidoost en op de lange termijn naar de Zuidas. Tegenwoordig doet Amsterdam het goed als cruisebestemming. Deze nieuwe sector is snel groeiend. Het toerisme naar de hoofdstad in zijn geheel groeit in economisch gunstige tijden gestaag met enkele procenten per jaar. Vooral van de Chinese en Indiase markt valt nog veel groei te verwachten. De huidige toeristenstroom naar Amsterdam bestaat vooral uit Britten, Chinezen, Duitsers, Amerikanen en Japanners. De laatste jaren neemt het aandeel Zuid-Europese toeristen toe.
De hotelmarkt in Amsterdam groeit gestaag. In 2004 waren er ruim 18.000 hotelkamers met 45.000 bedden beschikbaar. In de regio zijn meer dan 21.000 hotelkamers. De komende tien jaar is een behoefte aan 13.000 hotelkamers meer in de regio. De laatste jaren wordt met de bouw van vooral grote en megahotels gewerkt aan het wegwerken van het kamertekort in de hoofdstad.
Cultuur[bewerken]
Musea[bewerken]
| Zie ook de lijst van musea in Amsterdam |
Er zijn vele musea in Amsterdam. De grootste musea liggen aan het Museumplein, dit zijn het Van Gogh Museum, het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld het Tropenmuseum, het Amsterdam Museum, het Joods Historisch Museum en het paleis op de Dam. Andere kleine, beroemde musea zijn het Anne Frank Huis en het Rembrandthuis.
Film, theater en muziek[bewerken]
In Amsterdam zijn diverse schouwburgen en theaters voor toneel, waaronder het Koninklijk Theater Carré, hetDeLaMar, de Stadsschouwburg en het Compagnietheater. Het Nieuwe de la Mar Theater is in 2005 gesloopt, waarna er een nieuw theater onder de naam DeLaMar gebouwd werd en in 2012 geopend. Drie bekendecabarettheaters in de stad zijn De Kleine Komedie, Boom Chicago en Toomler.
De stad kent ook twee grote concertzalen, namelijk het moderne Muziekgebouw aan 't IJ en het klassiekeConcertgebouw aan de Van Baerlestraat. Onder andere het wereldberoemde Koninklijk Concertgebouworkest speelt in het Concertgebouw. In de Stoperahuist ook het Muziektheater, de thuisbasis van De Nederlandse Opera en Het Nationale Ballet.
Grote (pop-)optredens worden veelal in de Heineken Music Hall, de Amsterdam ArenA en Ziggo Dome gehouden. Daarnaast zijn vlakbij het Leidseplein ook de bekende poptempels Paradiso en Melkweg gevestigd, alsmede De Balie en het City Theater. Dat laatste was van 2007 tot 2012 gesloten vanwege een grootscheepse renovatie.
Aan het begin van de 21e eeuw verrees op het terrein van de oude Westergasfabriek een nieuw cultuurpark, waar tegenwoordig vele exposities en optredens plaatsvinden.
In Amsterdam zijn er meerdere filmtheaters en bioscopen, waaronder het Theater Tuschinski, Rialto, Filmtheater de Uitkijk, The Movies en EYE Film Instituut Nederland.
Evenementen[bewerken]
Amsterdam organiseerde in 2007 meer dan 140 evenementen.[27] Enkele bekende lokale evenementen zijn het Holland Festival voor de kunsten in juni, de Gay Pride, een homo-evenement in augustus waar de bekende grachtenparade onderdeel van is, en later in augustus het Prinsengrachtconcert en de driedaagse Uitmarkt. In augustus vindt iedere vijf jaar Sail Amsterdam plaats. Over het IJ Festival is een jaarlijks terugkomend evenement, startend op de eerste donderdag in juli. In november vindt de intocht van Sinterklaas plaats.
Ook landelijke evenementen worden in Amsterdam gevierd. Zo wordt op 30 april Koninginnedag uitbundig gevierd, met een kermis op de Dam en een grote vrijmarkt. Tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei worden in Amsterdam kransen gelegd bij het Nationaal Monument op de Dam.
Sport[bewerken]
Amsterdam telt een aantal grote sportclubs. Het bekendst is de voetbalclub AFC Ajax, die onder meer 32landstitels en vier Europa Cups 1 op haar naam heeft staan. De thuishaven van de Eredivisieclub is deAmsterdam ArenA, dat in 1996 het stadion De Meer verving en met een capaciteit van ruim 50.000 het grootste stadion van Nederland is. Onder meer het ijshockeyteam Amstel Tijgers, het honkbalteam Amsterdam Pirates en de hockeyteams Amsterdamsche H&BCen Pinoké komen eveneens uit op het hoogste niveau binnen hun sporttak, evenals de americanfootballteams Amsterdam Crusaders en Amsterdam Panthers. Americanfootballteam Amsterdam Admirals deed vanaf de oprichting in 1995 mee aan de NFL Europe, maar hield bij de opheffing van die competitie in 2007 op te bestaan.
Amsterdam was de gastheer van de Olympische Zomerspelen 1928, de enige editie van de Olympische Spelen die ooit in Nederland plaatsvond. Het voor deze Spelen gerealiseerde Olympisch Stadion werd in 2000 gerestaureerd en doet tegenwoordig onder meer dienst als start en finish van de marathon van Amsterdam, die jaarlijks wordt georganiseerd. Andere terugkerende sportevenementen zijn de Dam tot Damloop, de roeiwedstrijd Head of the river Amstelen de Zesdaagse van Amsterdam voor baanwielrenners. De stad fungeerde in 1954 als startplaats van de Ronde van Frankrijk en in 2010 als startplaats van de Ronde van Italië.
Media[bewerken]
Het Parool, opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog als verzetskrant, is een landelijk verschijnend dagblad, maar met de nadruk op Amsterdam; de oplage ligt boven de 85.000. Verder is De Groene Amsterdammer een veel gelezen Amsterdams weekblad. Het Algemeen Handelsblad, waar later hetNRC Handelsblad (te Rotterdam) uit voortkwam, werd opgericht in Amsterdam (en is in december 2012 daar teruggekeerd) en ook nu nog hebben veel kranten de hoofdredactie in de stad: De Telegraaf, de Volkskrant, Trouw, NRC Media en Het Financieele Dagblad zijn alle gevestigd in Amsterdam, evenals de gratis kranten Metro en Sp!ts. Ook uitgeverij Elsevier, onder meer verantwoordelijk voor het gelijknamige opinieweekblad, zetelt in Amsterdam.
AT5 (Amstel Televisie 5) is de lokale televisiezender. De zender bestaat sinds 1992 en heeft een aantal later landelijk bekende televisiepersoonlijkheden voortgebracht, onder wie Sacha de Boer, Matthijs van Nieuwkerk en Fons van Westerloo. Ook RTV Noord-Holland, SBS, Endemol, MTV, IDTV en diverse kleinere productiemaatschappijen hebben in Amsterdam hun (hoofd)vestiging.
In de Desmet Studio's en Studio Plantage (tot 2012), beide in de Plantagebuurt, worden/werden verscheidene landelijk uitgezonden televisie- en radioprogramma's opgenomen. Daarnaast zijn er televisieopnamen op het terrein van Westergasfabriek.
De Amsterdam Internet Exchange (AMS-IX) is het grootste internetknooppunt van Nederland en een van de grootste ter wereld.
Onderwijs[bewerken]
Amsterdam telt twee universiteiten: de Universiteit van Amsterdam (UvA) met ongeveer 28.000 studenten en de Vrije Universiteit, vaak kortweg "VU"genoemd, met ongeveer 19.000 studenten. De faculteiten van de Uva zijn verspreid over de binnenstad van Amsterdam gevestigd, terwijl het complex van de VU aan de De Boelelaan in Buitenveldert huist.
Verder is er een groot aantal instellingen voor hoger beroepsonderwijs (hbo), waaronder de Gerrit Rietveld Academie, de Hogeschool van Amsterdam,Hogeschool Inholland en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. De Hortus Botanicus van de stad is een van de oudste ter wereld.[28]
Van oudsher telt de stad drie categoriale gymnasia: het Barlaeus Gymnasium in het Centrum, het Vossius Gymnasium en het St. Ignatiusgymnasium inOud-Zuid. Daarnaast zijn er in 2005 twee categoriale gymnasia gestart: Het 4e Gymnasium (Westerpark) en het Cygnus Gymnasium (Oost-Watergraafsmeer). Deze moesten het tekort aan plaatsen op de bestaande gymnasia oplossen.
In 1999 was 48% van de Amsterdamse scholen openbaar. Rooms-katholieke en protestantse scholen hadden allebei een aandeel van 16% in het onderwijsaanbod; verder waren er in dat jaren scholen voor oecumenisch (6%), islamitisch (4%) en overig religieus onderwijs (2%). 8% van de scholen gaf in 1999 algemeen bijzonder onderwijs.[21] Daarnaast zijn er ook particuliere scholen in Amsterdam zoals het Luzac College en het Winford College. Het laatste biedt ook basisonderwijs aan.
Verkeer en vervoer[bewerken]
Autoverkeer[bewerken]
| Meer wegen in Amsterdam zijn te vinden in de categorie Weg in Amsterdam. |
Amsterdam ligt in de Randstad en is bereikbaar via diverse autosnelwegen zoals de:
- A1 Amsterdam – Hilversum – Amersfoort – Apeldoorn – Deventer – Hengelo – Duitsland
- A2 Amsterdam – Utrecht – 's-Hertogenbosch – Eindhoven – Weert – Geleen – Maastricht – grens met België bij Wezet (Visé)
- A4 Amsterdam – Schiphol – Leiden – Den Haag – Delft, vanaf Den Haag via A13 ook verbinding met Rotterdam
- A8 Amsterdam – Zaanstad, vanaf Zaanstad via A7 ook verbinding met Purmerend – Hoorn – Middenmeer – Afsluitdijk – Sneek – Joure –Heerenveen – Drachten – Groningen – Bad Nieuweschans – Duitsland
- A9 aansluiting A1 (Gaasperdammerweg) – Amstelveen – Haarlem – Beverwijk – Alkmaar
- A10 Ringweg Amsterdam: Amsterdam-Zuid – Amsterdam Bijlmer – Amsterdam-Centrum – Amsterdam-Noord – Amsterdam Westpoort –Amsterdam Sloterdijk – Riekerpolder – Amsterdam-Zuid
De A3 was een geplande weg vanaf de Ringweg Zuid naar Rotterdam. Deze is echter nooit aangelegd. Het hiervoor aangelegde dijklichaam inBuitenveldert is in de jaren tachtig afgegraven en de vrijgekomen ruimte is gebruikt voor woningbouw.
Mede door het groeikernenbeleid en de sterke concentratie van economische activiteiten in de netwerkstad Amsterdam, zijn de snelwegen het dagelijks toneel van files. In de komende jaren zal er worden gewerkt aan een capaciteitsuitbreiding. Zo wordt de Westrandweg aangelegd, komt er een tweede Coentunnel, worden de A10-Zuid enGaasperdammerweg verbreed en zal de verbinding naar Almere worden uitgebreid.
Spoorwegen[bewerken]
.jpg)
.jpg){kind=small}
Amsterdam heeft tien NS-stations. De stations Amsterdam Centraal, Sloterdijk, Zuid, Amstel en Bijlmer ArenA hebben een Intercity-status. De andere stations in de stad zijn Holendrecht, Lelylaan, Muiderpoort, RAI, ArenA (alleen bij evenementen) en Science Park. Naast deze tien stations worden ook de stations Duivendrecht, Diemen en Diemen Zuid door reizigers van en naar Amsterdam gebruikt, maar deze stations liggen niet in de gemeente Amsterdam.
Vanaf het Centraal Station en de negen andere Amsterdamse spoorwegstations zijn er treindiensten naar vele bestemmingen in Nederland, ook zijn er internationale treindiensten naar België, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Polen, Rusland, Tsjechië, Wit-Rusland en Zwitserland. HetCentraal Station is het stoppunt voor de internationale hogesnelheidstreinen ICE en Thalys.
Het Centraal Station verwerkte in 2006 dagelijks 156.452 in- en uitstappers. Het is daarmee het drukste station van Nederland.[29]
Luchtvaart[bewerken]
Ten zuidwesten van Amsterdam, in de gemeente Haarlemmermeer, ligt de internationale Luchthaven Schiphol. Deze luchthaven is erg belangrijk voor dewerkgelegenheid onder de Amsterdammers. Er werken 57.000 mensen. Ook zijn er door Schiphol rond de 50.000 indirecte arbeidsplaatsen. De stad heeft aan de luchthaven een deel van haar economische positie op Europees niveau te danken. Bedrijven met een vestiging in de hoofdstad noemen de luchthaven dikwijls als een van de grote kwaliteiten van de stad, en een motief om zich aldaar te vestigen.
De luchthaven verwerkte in 2008 47,4 miljoen passagiers en is daarmee de vijfde luchthaven van Europa.[30] Wat vrachtvervoer betreft is Schiphol de derde in grootte binnen Europa. De luchthaven is tevens erg groot in het aantal verbindingen (meer dan 200) dat het verzorgt. De hoofdgebruiker van de luchthaven is het bedrijf Air France-KLM veelal met toestellen van de KLM.
Scheepvaart[bewerken]
De haven van Amsterdam is na die van Rotterdam de belangrijkste van Nederland. Het is de vijfde haven binnen Europa, al verschilt het in omvang niet veel ten opzichte van een handvol andere middelgrote Europese havens. Met de Amsterdamse haven worden meestal de havens langs hetNoordzeekanaal bedoeld: de havens van Amsterdam, Beverwijk, Velsen/IJmuiden en Zaanstad. Naast het goederenvervoer is er ook passagiersvervoer met cruiseschepen die hun aanlegplaats hebben bij de Passenger Terminal Amsterdam aan het IJ. Het beheer van de haven is in handen van Haven Amsterdam.
Fiets[bewerken]
Amsterdam staat erom bekend dat er goede faciliteiten zijn voor fietsers. Er zijn ruim 881.000 fietsen[31] in de stad (januari 2012); bijna 40% van alle verplaatsingen met een vervoermiddel binnen Amsterdam vindt plaats per fiets.[32]
Stads- en streekvervoer[bewerken]
Alle delen van de stad Amsterdam zijn te bereiken met het openbaar vervoer. Zo'n 30% van alle verplaatsingen met een vervoermiddel binnen Amsterdam vindt plaats met het openbaar vervoer.[32]
De Amsterdamse tram wordt sinds 1900 geëxploiteerd door de Gemeentetram Amsterdam, in 1943 met deGemeenteveren Amsterdam gefuseerd tot Gemeentevervoerbedrijf Amsterdam (GVB). Sinds 1925 worden ook buslijnen geëxploiteerd en sinds 1977 ook de metro.
De verschillende stadsdelen van Amsterdam, en de buitenwijken zijn te bereiken per metro. Er zijn vier metrolijnen in Amsterdam: de Ringlijn (50), de Amstelveenlijn (51), de Gaasperplaslijn (53) en de Geinlijn(54). Omdat drie van de vier lijnen naar het Centraal Station door één tunnel gaan, is de frequentie op het noordelijk deel van de Oostlijn (de verzamelnaam voor de Gaasperplas- en Geinlijn) erg hoog, en bestaat er buiten de spits een overcapaciteit. In 2002 is men begonnen met de aanleg van een nieuwe metrolijn, deNoord/Zuidlijn. Dit is de tweede keer dat er een ondergronds traject in de hoofdstad wordt aangelegd. De ontwikkelingen in ondergrondse metrobouw hebben decennia lang stilgelegen naar aanleiding van het hevig volksverzet bij de bouw van de huidige Oostlijn. De Noord/Zuidlijn zal na voltooiing in 2017 naar verwachting 200.000 mensen per dag vervoeren en is daarmee dan met afstand de drukste lijn van de stad. Het tracé loopt vanBuikslotermeer via Centraal Station naar Station Zuid en eventueel naar Amstelveen Westwijk.
In de binnenstad en het buitengebied rijden trams, op 16 tramlijnen. Vooral in de buitenwijken rijden er ook verschillende busdiensten. Over het IJ varen diverse veerdiensten voor fietsers en voetgangers, waarvan de meeste gratis zijn. Verder rijden er ook honderden taxi's en sinds 2006 enige tientallenfietstaxi's. Nieuw in 2007 is de tuktuk. Amsterdam heeft het het grootste aantal taxi's van Nederland. De grootste taxicentrale van de stad is de Taxi Centrale Amsterdam (TCA).
Bekende Amsterdammers[bewerken]
| Zie lijst van Amsterdammers voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Zie ook[bewerken]
- Amsterdam van A tot Z
- Lijsten van Amsterdamse onderwerpen (onder meer bezienswaardigheden, cultuur en scholen)
- Lijst van kerken in Amsterdam
- Lijst van oorlogsmonumenten in Amsterdam
- Lijst van rijksmonumenten in Amsterdam
kanye west yeezy
ResponderExcluirair max 95
nike shox for men
yeezy boost 350
nike air force
supreme outlet
nike air max 2017
nike max
off white shoes
air jordans
parcourir ce site https://www.dolabuy.ru/ pourquoi ne pas essayer cela réplique dolabuy visitez ce site ici Dolabuy Gucci
ResponderExcluirنصائح للتخلص من رائحة الحمام
ResponderExcluir8 فوائد مثبتة لمنزل نظيف